Uthenga wakufuma kwa a Papa Benedicto XVI wapa dazi la kukumbukira walwali pa charo chose cha pasi (11 February, 2011)

‘Nyamuka na kwenda; chipulikano chako chakuchizga’ (Luka17:19)

Mwawabale wane wakutemweka,

Pa zuwa lakukumbukira walwali, ilo lizamukuwa pa 11 February, 2012, apo tikukumbukiraso Mama Maria wa ku Lourdes, nkhukhumba kuti niyowoye mwapadera Uthenga wa Chiponosko ku walwali wose, awo wali mu vipatala panji awo wakupwerereka mu nyumba zawo, nkhusimikizga kwa waliyose wa iwo kuti Eklezia wamusuma wakuwatemwa na kuwakhumbira uwemi.

Pakulongola lusungu na kutemwa kwa walwali wose, mukhristu wakufiska chigawa chakuzirwa chakuwa kaboni wa Uthenga Uwemi, kweniso wakwenda mu malwayo gha Khristu uyo wakamukhwaska munthu mulwali ku thupi na mzimu mwakuti wamuchizge.

1. Chaka chino, cheneicho tikunozgekera zuwa la kuzirwa mu charo chose chapasi lakukumbukira walwali kula ku Germany pa 11 February, 2013 na kulanguluka pa Uthenga Uwemi chomene pa Musamariya Muwemi (Luka10:29-3), nkhukhumba nididimizgepo pa ‘masakalamenti ghakuchizga,’ agho ni Sakalamenti la Kulapa panji Chiphemanisko na la Kutukutizga, agho ghakutilongozgera kukupokera sakalamenti la Ukaristiya.

Apo Yesu wakakumana na wavyoni wala khumi, umo vili kulembekera mu Uthenga Uwemi wa Luka Mutuwa ( Luka17:11 – 19 ), ndipo chomenemene mazgu agho Fumu yikuyowoya kwa yumoza wa iwo ghakuti: ‘Nyamuka na kwenda; chipulikano chako chakuchizga’ (mzere wa 19 ), vikutovwira ise kuti timanye kuzirwa kwa chipulikano. Awo wose wanyekezgeka na visuzgo na matenda, wachimblire kwa Fumu Yesu kuti wawachizge. Uyo yose wakulwala wakugomezga Yesu kuti wali yekha chara! Chiuta kwizira mwa Mwana wake wakutileka tekha chara mu visuzgo na unonono, kweni wali pafupi nase, wakutovwira kusolota mu unonono na kutichizga mukati mu mitima yithu (Marko2:1 – 12).

Chipulikano cha munthu wavyoni yumoza yura wati wachizgika na Yesu, chikutimanyiska kuti kuchizgika kwakhe nikwakuluska kuchizgika ku thupi pera. Uku nkhuchizgika kweneuko kukutipa chimanyikwiro chakuti Chiuta wakutipa Chiponosko kwizira mwa Khristu Yesu; ichi chikusimikizgika na mazgu agho Yesu wakuyowoya ghakuti: Chipulikano chako chakuchizga. Uyo yose wakulomba kwa Fumu Yesu na chipulikano nanga wangawa mu visuzgo vikulu uli kwali ni matenda wakusanga Chitemwa cha Chiuta ndiposo na Chitemwa cha Eklezia uyo wakulutilizga kufiska milimo ya Chiponosko. Pakumuchizga munthu ku thupi tikusambizgka kuti Yesu Khristu wakuzirwiska munthu wamusuma. Munthu wali kulengeka thupi na mzimu. Sakalamenti lililose likulongola na kusimikizga kuti Chiuta Iye Mwene wali nase pafupi. Iye mu wanangwa wake wose wakutikhwaska kwizira mu vinthu ivyo Iye wakusankha na kuvizgora virwero vyakukumaniranamo ise na Iye ( Chiphalazgo, Misa ya Mafuta, 1 april, 2010 ). ‘Umoza wa pakati pa pa kulengeka na chiponosko vikuwonekera pakweru. Masakalamenti ntchilongolero cha chipulikano chithu, cheneicho chikukhwaska munthu wamusuma, thupi na mzimu pamoza’ ( Chiphalazgo, Misa ya Mafuta, 12 April, 2011).

Mlimo ukulu wa Eklezia ngwa kuphalazga Ufumu wa Chiuta, ‘Kweni mlimo ukulu uwu ukwenera kuwovwira wanthu kuchizgika: kuchizga wakusweka mitima’ ( Yesaya 61:1 ), kwakuyana na umo Yesu wakawatumira wasambiri wakhe ( Luka 9:1 – 2; Mateyu 10:1,5 – 14; Marko 6:7 – 13). Ntheura umoyo wa munthu pakuwa thupi na mzimu pamoza vikutovwira ise kupuliska makora vya ‘masakalamenti ghakuchizga.’

2. Wateweti wa mu Eklezia wakhala wakusambizga nyengo zinandi kuti Sakalamenti la Kulapa ndakuzirwa chomene pa umoyo withu wa chikhristu, pakuti ‘Sakalamenti ili liri na nkhongono zose zakutiwezgeraso ku lusungu lwa Chiuta pala tatayika chifukwa cha kwananga’ ( Katekisimu wa Katolika, 1468 ). Eklezia pakuphalazga Uthenga Uwemi wakulekapo chara kuphalira wanthu wose kuti wang’anamuke mtima na kugomezga Uthenga Uwemi. Ntheura Eklezia wakuwa ngani umo Paulo Mupostoli wakachemekera na Chiuta: ‘Ntheura ndise wimiliri wa Khristu, chifukwa Chiuta ndiyo wakuyowoyera mwa ise. Tikumulombani mu zina la Khristu kuti phemanani na Chiuta’( 2 Wakorinte 5:20). Pa umoyo wakhe Yesu wakaphalazganga na kulongola lusungu lwa Chiuta Wadada ku wanthu. Iye wakizira kugowokera wakwananga na kuwaponoska, kupereka chigomezgo ku wanthu wakunyekezgeka na visuzgo kweniso kwananga, ndiposo na kuwovwira wanthu kuti wapokere umoyo wamuyirayira; ntheula Sakalamenti la Kulapa ni mankhwala gheneagho ghakovwira kuti kwananga kuleke kupangiska munthu kuti wataye mtima kweni wasange chigowokero kufuma kwaiye mwene Chiuta (John Paul II, Post-Synodal Apostolic Exhortation Reconciliatio et Paenitentia, 31).

Chiuta ‘wakuzula na lusungu’ ( Waefeso2:4 ), ngani mu ntharika ya Uthenga Uwemi ( Luka15:11 – 32 ), Wadada Chiuta kuti wakujala mtima wake chara ku mwana waliyose uyo wakukhumba kuwerera kwa iwo. Iye chiuta wakuawalindizga, wakuwapenja, wakufika na uko iwo watayikira na kuwawezgera kwa Iye Mwene na kuwasanguluska pakuwagowokera zakwananga zawo. Panyengo yiliyose iyo mnthu wakuwa mu visuzgo wakuyezgeka chomene ndiposo wangamanya kutaya mtima. Kweni pala tikukumana na Yesu mu nyengo ya visuzgo, tikusanga chigowokero pala tikatayika kweniso chikhwisko cha Chiuta.Mwachiyerezgero, mwana wakuzgewa mu ntharika ya mu Uthenga Uwemi, wakughanaghana makola pa vya umoyo wakhe, wakuwona kutondeka kwake, wakunwekera chitemwa cha Wawiske na kuwerera ku kwake. Chiuta mu chitemwa chake chikulu, nyengo zose na pamalo pose wakutilawiska na kutichema kuti twerere kwa Iye pala tatayika ndiposo wakukhmba kuti watisanguluske na vyawanangwa vyake vyakufikapo.

3. Uthenga Uwemi ukutilongola pakweru kuti Yesu nyengo zose wakalongola chitemwa ku walwali. Iye Yesu wakatuma waka wasambiri wake ku walwli chara (Mateyu10:8; Luka9:2; 10:9), kweni wakakhazikiskaso Sakalament la walwali: Kutukutizga. Kalata wa Yakobe wakuyowoya vya Sakalamenti ili kuti likawako kale a wakhristu wakudanga ( 5:14 – 16 ): kwizira mu Sakalamenti la kutukutizga, kweniso lombo lakuperekeka na walongozgi mu Eklezia, mulwali wakupokera nkhongono na chikhwimisko chakufumira kwa Yesu khristu uyo wakasuzgika na nyifwa ya pa mphinjika ndipo wakawuka ku wakufwa na umoyo wa uchindami.

Sakalamenti ili likutilongozgera ku vinthu vikulu viwilivyeneivyi vikachitika pa Lupili lwa Olive, apo Yesu wakafiska ivyo Wawiske wakamunozgera, ndivyo visuzgo vyake ivyo vikulongola chitemwa chenecho. Pa nyengo yose iyo tikukumana na visuzgo Iye ‘wakutiyowoyera kwa Chiuta Wawiske pakuti Iye wakazomera kale kusuzgika chifukwa cha ise ndipo ntheura tili kutaskika chifukwa cha Iye.’ ( Lectio Divina, Nkhumano ya Wabambo Mulala waku Roma, 18 February, 2010 ). Kweniso ‘munda wa Olive mphamalo penepapo Iye wakakwereara ku Wawiske, ntheura ni malo gheneagho tikapokerapo Chponosko………Vinthu vikulu viwili ivi vyeneivyo vikachitika pa lupili lwa Olive ndivyo nyengo zose vikugwira ntchito mu mafuta agho Eklezia wakugwiriska ntchito pakutiphaka kuti Chiuta watikhwaske.’ ( Chiphalazgo, Misa ya Mafuta, April, 2010). Pakupokera sakalamenti la Kutukutizga, tikuphakazgika na mafuta ghatuwa, ‘agho ghali na nkhongono ya Chiuta…agho ghakutilongola uwemi wa Chiuta, ghakutipa nkhongono ndiposo chikhwimisko, kweniso ghakutichizga ku mzimu na kutilongola umoyo wa kunthazi, uwo ni umoyo wandanda, chiwuka cha wakufwa ( Yakobe 5:14).’

Sakalamenti ili ndakuzirwa chomene ngani umo ghaliri masakalamenti ghanyake ghose. Tingaliyuyuranga Sakalamenti la Kutukutizga chara pakughanaghana kuti ni Sakalamenti leneilo munthu wakupokera pala wali pafupi kufumamo mu charo chapasi. (Katekisimu wa Katolika, 1514). Kwizira mu Sakalamenti la Kutukutizga wakusanga chipwererero na chikhwimisko cha Chiuta. Kweniso wasembe weneawo wakupokereska Sakalamenti ilipamoza na mbumba yose ya wakhristu, wakusangamo nkhongono zakulutizgira kufiska milimo ya chiponosko ku wanthu wose. Yesu wakayowoya kuti: Chose icho muchitenge kwa yumoza wa wachoko awa ndiko kuti mwachitiraso na ine wuwo ( Mateyu25:40 ).

4.Kwakuyana na ‘masakalamenti ghakuchizga,’ Augustino Mutuwa wakuyowoya kuti: ‘Chiuta wakuchizga matenda ghose. Ntheura, mungopanga, muchizgikenge ku matenda ghose na Chiuta….Mukwenera kumuzomera mu umoyo winu mwakuti wamuchizgani:’(Exposition on Psalms 102,5; PL 36, 1319 – 1320). Virwero ivi vikumovwira munthu yose uyo ni mulwali kusanga lusungu lwa Chiuta mwakuti walawiske pa visuzgo vya Yesu Khristu na kulongozgekera ku Chiuka chake.

Nati nalongosola vya masakalamenti ghose ghawili pamoza, sono nkhukhumba kulongosolapo pa Sakalamenti la Ukaristiya. Pala mukhristu wapokera Ukaristiya nyengo iyo wakuluwala, mukhristu yura wakusanga nkhongono zakujiperekera kwa Chiuta ngani umo Iye Yesu wakajiperekera kuti watithaske. Eklezia wamusuma ndiposo mu maparish mwithu, tikwenera kuwikapo mtima pakuwonwseska kuti wakhristu wose awo wangafiska chara kufika ku malo ghakusopera ngani walwali na wachekulu wapokerenge Ukaristiya pafupipafupi. Ntheura wabale withu awa wakukuzga ubale wawo na Khristu uyo wakapayikika pa mphinjika na kuwuka ku wakufwa. Pa chifukwa ichi wasembe wose awo wakujipereka pakutewetera walwali mu vipatala, mu nyumba zawo na ku nyumba zakusungirako walwali wakulongola mtima wa Khristu Yesu uyo wakwenera kukhwaska munthu waliyose uyo wali mu visuzgo.’ ( Uthenga wa Nambala XVIII wa pa Zuwa lakukumbukira walwali charo chose chapasi,22 November 2009 ).

Tikwenera kupanikizga kuti Ukaristiya ukuwa chakurya cha paulendo, cheneicho chikuchemeka kuti Viatikum. Panyengo iyi mulwali uyo wapokera ukaristiya wakukhwimiskika na mazgu agha ghakuti: ‘Yose uyo wakurya thupi lane na kumwa ndopa zane wawenge na umoyo wamuyirayira ndiposo nizamukumuwuska ku wakufwa pa Zuwa la Umaliro (Yohane 6:54). Ukaristiya kwakuyana na kalongosolero ka Ignatio Mutuwa wa ku Antioch – ‘ni mankhwala wa umoyo wamuyirayira’(Kalata wa Paulosi Mupositolo ku Waefeso, 20: PG 5, 661); ili ni Sakalamenti ilo likupereka umoyo wakufumira ku wadada, uyo wakukhumba munthu waliyose kuti wanjire mu Yerusalemu wa kuchanya.

5.Mutu wa Uthenga uwu wa nambala 20 wa pa zuwa lakukumbukira walwali pa charo chose chapasi wakuti, ‘Nyamuka na kwenda; chipulikano chako chakuchizga,’ ukutilongola vya ivyo tilangulukengepo chaka chino. Chaka chino kuyamba pa 11 October, 2012 tilangulukenge pa mutu wa chipulikano mwakuti tipanikizge uwemi wakuwa na chipulikano na kuchiwoneska mu umoyo withu wa zuwa na zuwa (Apostolic Letter Portia Fidei, 11 October 2011). Nkhukhumba kuchiska wanthu awo mbalwali na wakusuzgika kuti wajinthe mitima yawo pa chipulikano mwa Yesu Khristu, cheneicho chikukhola na mazgu gha Chiuta, malombo ndiposo na kupokera masakalamenti. Vyose ivi vikufiskika na wovwiriwa wasembe. Pakulongozgeka na chiyerezgero cha Muliska Muweme, wasembe wakwenera kuwa pafupi wanthu wakusuzgika, wakwananga mwakutiwawalongole lusungu lwa Chiuta (Augustino Mutuwa, kalata 95,1:PL33, 352 – 352).

Ntheura ine pamoza na Eklezia, nkhupereka viwongo vyane kwa wanthu wose awo wakutewetera mumalo ghakupwerera walwali, chifukwa cha mlimo ukulu uwo wakufiska, nanga uli nyengo zinyake wakuzulapo chara zinz la Yesu, kweni nipera wakumuthuwuska ku wanthu kwizira mu milimo yiwemi iyo wakufiska ( Chiphalazgo, Misa ya Mafuta, 21 April 2011).

Tikulomba kwa Maria, Mama wa lusungu na wakupwerera walwali mwakuti chisungusungu icho wakalongola apo wakayima pafupi na Mwana wake wakafwira, chitichizge ise ku thupi na mzimu.

Nkhumusimikizgirani kuti nimulomberanige nakutiso Chiuta wakhizge vituwisko vyake pa imwe.
Kufumira ku Vatican, 20 November 2011,  Chaka cha Fumu yithu Yesu Khrisu, Fumu ya mafumu.

Benedicto PP XVI.